با ورود به این مرحله از بارداری، بسیاری از ناراحتی های سه ماهه اول به تدریج محو می شوند و انرژی و اشتیاق تازه‌ای در شما پدیدار می گردد. اشتهای شما باز می‌گردد و احساس نشاط و لذت بیشتری از زندگی روزمره خود پیدا خواهید کرد. با کمی برآمدگی بیشتر شکم، ممکن است تمایل جنسی شما نیز افزایش یابد و از رابطه با همسرتان لذت ببرید.
یکی از شگفت انگیزترین تجربه های این دوران، احساس اولین حرکات ظریف فرزندتان در درون است. در ابتدا این حرکات مانند نوازش یک پر یا حبابی سبک در شکم احساس می شود، اما به تدریج قوی تر و محسوس تر خواهد شد تا جایی که حتی همسرتان نیز می تواند این لگدهای کوچک و دوست داشتنی را احساس کند.
رشد کوچولوی شما در هفته سیزدهم بارداری
اگرچه جنین در هفته سیزدهم هنوز کوچک است، اما به زودی ممکن است شکم شما به اندازه‌ای بزرگ شود که بارداری شما مشخص شود. اکسیژن مورد نیاز او همچنان از بدن شما تامین می‌شود، در حالی که شش هایش باز و بسته می شوند و عضلات قفسه سینه برای تنفس تمرین می‌کنند. جفت نیز به فعالیت خود ادامه می‌دهد و نقش مهمی در تولید هورمون ها و سلول های خونی دارد.
پوست جنین در این مرحله نسبت به قبل مقاوم‌تر شده و ضربان قلب او کمی کندتر است، اما آنقدر قوی است که در ویزیت های قبل از زایمان به راحتی شنیده می شود. طول جنین از سر تا انتهای بدن حدود ۷.۴ سانتی‌متر است، یعنی تقریباً به اندازه یک میگوی بزرگ، و وزنش حدود ۲۳ گرم می‌باشد.
با وجود اینکه بدن او هنوز کوچک است، تمامی اعضای اصلی شکل گرفته‌اند. نسبت سر به بدن اکنون متناسب‌تر شده و سر جنین حدود یک‌سوم طول کل بدن او است. انگشتان کوچک با اثرانگشت های منحصر به فرد در جای خود قرار دارند و کلیه‌ها و دستگاه ادراری او فعال هستند؛ ادرار خود را به مایع آمنیوتیک می‌ریزد، همان مایعی که قبلاً آن را می‌بلعید.
شروع سه ماهه دوم بارداری نشان دهنده پایان بخش حساس و بحرانی رشد جنین است و ریسک سقط جنین به طور قابل توجهی کاهش می یابد.
- قد: 7.4 سانتی متر
- وزن: 23 گرم
وضعیت مادر در هفته سیزدهم بارداری
تبریک! هفته سیزدهم بارداری، آخرین هفته از سه ماهه اول است و از هفته آینده وارد سه ماهه دوم خواهید شد. این مرحله از دو جهت اهمیت ویژه‌ای دارد: اول اینکه احتمال سقط جنین به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد و دوم اینکه در اغلب خانم‌ها علائم اولیه بارداری، مانند تهوع صبحگاهی، کم‌کم از بین می‌رود. البته در برخی موارد ممکن است سوزش معده جایگزین تهوع شود.
اگرچه هنوز چند ماه تا زمان زایمان باقی مانده است، سینه‌های شما ممکن است شروع به تولید آغوز یا کلستروم کنند؛ ماده‌ای بسیار مغذی که تغذیه کودک را در روزهای نخست پس از تولد فراهم می‌کند، قبل از آنکه شیر اصلی جریان یابد.
همچنین در سه ماهه دوم، بسیاری از زوج ها افزایش میل جنسی را تجربه می کنند، چرا که تهوع کاهش یافته و انرژی بدن مادر افزایش پیدا کرده است.
تغذیه مناسب در هفته سیزدهم بارداری
قندهای مختلف در مواد غذایی وجود دارند که شامل لاکتوز موجود در شیر، فروکتوز میوه‌ها و قندهای افزودنی مانند شکر، شیره ذرت و دکستروز هستند. به یاد داشته باشید برچسب‌هایی که روی محصولات نوشته‌اند «بدون قند افزودنی» به معنای کاملاً بدون قند نیست؛ زیرا این محصولات معمولاً حاوی قند طبیعی هستند و می‌توانند سطح قند خون شما را افزایش دهند.
مصرف بیش از حد کافئین در سه‌ماهه اول بارداری به دلیل شکل‌گیری اندام‌های جنین و خطر بالای سقط می‌تواند مضر باشد. هرچند با ورود به سه‌ماهه دوم خطر سقط کاهش می‌یابد، اما همچنان حفظ تعادل در مصرف کافئین اهمیت دارد.
نکته جالب این است که جنین در این مرحله می‌تواند طعم غذاهایی را که مادر می‌خورد حس کند و این تجربه می‌تواند بعدها روی ترجیحات غذایی او تأثیر بگذارد.
جدول کامل از خوراکی ها و میان وعده های سالم مناسب هفته سیزدهم بارداری
| نوع غذا | نمونه ها | فواید برای مادر و جنین |
| میوه های تازه | سیب، موز، توت فرنگی، پرتقال، کیوی | منبع ویتامین‌ها و فیبر، کمک به هضم و سلامت سیستم ایمنی |
| سبزیجات | هویج، بروکلی، اسفناج، فلفل دلمه‌ای | غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی، کمک به رشد جنین و سلامت مادر |
| لبنیات کم‌چرب | ماست، شیر، پنیر کم‌چرب | منبع کلسیم و پروتئین، کمک به رشد استخوان‌های جنین |
| حبوبات و غلات کامل | عدس، نخود، لوبیا، جو، برنج قهوه‌ای | تأمین پروتئین، فیبر و انرژی پایدار |
| میان‌وعده‌های سالم | بیسکویت سبوس‌دار، آجیل بدون نمک، میوه خشک | کنترل گرسنگی و تأمین مواد مغذی |
| پروتئین‌های سالم | مرغ بدون پوست، ماهی کم جیوه، تخم‌مرغ | رشد بافت‌ها و عضلات جنین، تأمین انرژی مادر |
| چربی‌های مفید | روغن زیتون، آووکادو، کره بادام‌زمینی | کمک به رشد مغز جنین و سلامت قلب مادر |
| نوشیدنی ها | آب، آب میوه طبیعی، دمنوش‌های بدون کافئین | هیدراته نگه داشتن بدن، کاهش خستگی و حفظ سلامت کلی |
مصرف هویج و فلفل در دوران بارداری
هویج و فلفل قرمز سرشار از بتاکاروتن هستند که در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود. این ویتامین نقش مهمی در رشد چشم‌ها، پوست، استخوان ها و سایر اندام‌های جنین دارد. علاوه بر این، هویج و فلفل منابع خوبی از ویتامین های B6 و C و فیبر به شمار می‌آیند که به هضم غذا و حرکات روده کمک می‌کنند.
می‌توانید تکه‌های خرد شده هویج را در سالادها و غذاهای مختلف استفاده کنید و با کمی روغن زیتون، سیر و لیموترش طعم‌دهی کنید.
با این حال، مراقب میزان ویتامین A در دوران بارداری باشید. برخلاف بتاکاروتن که بی‌خطر است، مصرف بیش از حد ویتامین A در برخی مکمل‌ها، غذاهای غنی شده، داروها یا محصولات مراقبت از پوست می‌تواند ریسک نقص های مادرزادی جنین را افزایش دهد.
ورزش در هفته سیزدهم بارداری
اگر در سه ماهه اول بارداری زیاد فعالیت بدنی نداشتید، جای نگرانی نیست؛ با اجازه پزشک می‌توانید از همین هفته ورزش را آغاز کنید. پیاده‌روی یکی از بهترین گزینه هاست، به‌ویژه برای مادرانی که قبل از بارداری فعالیت ورزشی منظمی نداشته‌اند.
اگر پیش از حاملگی ورزش هایی مانند دویدن آرام یا تند، شنا یا کلاس‌های ایروبیک انجام می‌دادید، می‌توانید این فعالیت‌ها را با همان شدت یا کمی کاهش ادامه دهید. برای بدن‌هایی که هنوز آمادگی کافی ندارند، بهتر است با حرکات سبک شروع کنید و به تدریج شدت ورزش را افزایش دهید.
به بدن خود گوش دهید و زمانی که آماده بودید، سرعت و شدت ورزش را به سطح قبل از بارداری بازگردانید. ممکن است در حین ورزش احساس تنگی نفس کنید؛ این طبیعی است، زیرا اکنون به جای یک نفر، دو نفر در بدن شما فعالیت دارند.
علائم رایج هفته سیزدهم بارداری
در این هفته، بسیاری از زنان باردار دچار خارش پوست در نواحی مختلف بدن می‌شوند. این خارش معمولاً در شکم، دست‌ها و پاها بیشتر دیده می‌شود و ممکن است ناشی از واکنش بدن به تغییرات دوران بارداری باشد. برای کاهش خارش، دوش آب گرم به‌ویژه در فصل زمستان می‌تواند مفید باشد.
در سه ماهه دوم بارداری، معمولاً افزایش انرژی را تجربه می‌کنید. با پایان ویار بارداری، حس شادابی و توان بیشتری خواهید داشت و زمان مناسبی است که به فکر یک برنامه منظم ورزشی باشید. ورزش نه تنها به حفظ تناسب اندام شما کمک می‌کند، بلکه سلامت جنین و آمادگی بدن برای زایمان را نیز افزایش می‌دهد.
سونوگرافی در هفته سیزدهم بارداری
در این هفته، سونوگرافی معمولاً سر جنین را به سمت راست نشان می‌دهد. ممکن است در برخی موارد جنسیت جنین در این مرحله قابل تشخیص باشد، اما هنوز به طور قطعی مشخص نمی‌شود. پاهای جنین به وضوح دیده می‌شوند و زانوهایش معمولاً خم است.
یکی از مهم‌ترین کاربردهای سونوگرافی هفته سیزدهم، اندازه‌گیری CRL (طول از سر تا ته جنین) است که به پزشک کمک می‌کند سن دقیق جنین را تعیین کند و رشد او را بهتر ارزیابی نماید.
آزمایش های ژنتیک در هفته سیزدهم بارداری
در هفته سیزدهم بارداری، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت نیاز، غربالگری‌های ژنتیکی انجام شود. معمولاً بین هفته‌های 11 تا 14 یک سونوگرافی برای بررسی جنین انجام می‌شود تا میزان مایع پشت گردن جنین (NT) اندازه گیری شود، زیرا این مایع در جنین‌های مبتلا به سندرم داون بیشتر است.
همچنین سه نوع آزمایش خون برای تشخیص ناهنجاری‌های ژنتیکی مختلف، از جمله سندرم داون، تریزومی 18 و اسپینابیفیدا در این دوره انجام می‌شود:
- غربالگری متوالی:
- در دو مرحله، بین هفته‌های 10 تا 13 و دوباره 15 تا 20 انجام می‌شود.
- شش پروتئین جنین بررسی می‌شوند و این آزمایش حدود 92٪ حاملگی های دارای سندرم داون را شناسایی می‌کند.
- غربالگری سرم یکپارچه:
- خون مادر در هفته‌های 10 تا 13 و دوباره 15 تا 20 آزمایش می‌شود.
- این روش حدود 88٪ سندرم‌های داون را شناسایی می‌کند.
- غربالگری چهارگانه:
- بین هفته‌های 15 تا 20 انجام می‌شود و چهار پروتئین جنینی را بررسی می‌کند.
- این آزمایش حدود 79٪ احتمال شناسایی سندرم داون را دارد و برای زنانی که دو غربالگری اول را انجام نداده‌اند، توصیه می‌شود.
کارهای مهم در هفته سیزدهم بارداری
- به انتخاب اسم فرزندتان فکر کنید و چند گزینه را با همسرتان مطرح نمایید.
- تمرین کنید که هنگام خوابیدن به یک طرف بدن بخوابید.
- به دنبال یک پزشک متخصص اطفال مطمئن بگردید تا بعد از تولد خیالتان راحت باشد.
- وعده‌های غذایی کوچک و منظم بخورید تا از سوزش سرمعده جلوگیری شود.
- می‌توانید لباس‌های بارداری را از دوستان یا اعضای خانواده قرض بگیرید و بودجه خود را صرف نیازهای دیگر کنید.
- در این سه ماهه، ممکن است تمایل جنسی افزایش یابد؛ اما اگر سابقه زایمان زودرس یا سقط جنین دارید، قبل از اقدام با پزشک مشورت کنید.
- برنامه‌ریزی برای رفتن به اولین سونوگرافی را با همسرتان انجام دهید.
مراقبت از دندان ها در دوران بارداری
شاید هیچ مادری دوست نداشته باشد در دوران بارداری و زمانی که کلی برنامه هیجان‌انگیز دارد، به دندان‌پزشک مراجعه کند. اما حفظ سلامت دهان و دندان، نه تنها برای خود شما، بلکه برای سلامت جنین نیز اهمیت زیادی دارد.
بارداری تأثیر مستقیم بر دندان‌ها و لثه‌ها دارد. هورمون‌های بارداری باعث تورم، حساس‌تر و نرم‌تر شدن لثه‌ها می‌شوند و افزایش دفعات غذا خوردن هم این وضعیت را تشدید می‌کند. این شرایط می‌تواند منجر به التهاب و آماس لثه‌ها شود، وضعیتی که به آن ورم لثه ناشی از حاملگی گفته می‌شود و تقریباً نیمی از زنان باردار آن را تجربه می‌کنند.
ورم لثه ناشی از حاملگی معمولاً به دلیل تجمع پلاک‌های میکروبی روی دندان‌ها ایجاد می‌شود. این پلاک‌ها، غشاهای نازکی هستند که به دندان‌ها می‌چسبند و باعث فساد و التهاب لثه‌ها می‌شوند. بنابراین مراقبت و رعایت بهداشت دهان در این دوران، اقدامی ضروری برای محافظت از خود و فرزندتان است.
دوری از میکروب ها در دوران بارداری
برخی مواد غذایی ممکن است آلوده به باکتری‌ها و میکروب هایی باشند که سلامت مادر و جنین را تهدید می‌کنند و در مواردی می‌توانند باعث سقط یا ایجاد نقص‌های مادرزادی شوند. بنابراین، پرهیز از مصرف این غذاها در دوران بارداری بسیار اهمیت دارد.
یکی از باکتری‌های نادر اما خطرناک، لیستریا است که ممکن است در برخی مواد غذایی وجود داشته باشد، از جمله:
- پنیرهای نرم
- شیر غیرپاستوریزه
- خوراک‌های پخته‌ای که بعد از پخت سرد مصرف می‌شوند
- کلوچه های گوشتی
- گوشت‌های آماده یا نیم پز و غذاهای گوشتی فلفلی
این باکتری با حرارت پاستوریزاسیون از بین می‌رود، اما اگر غذای آلوده در یخچال نگهداری شود، همچنان می‌تواند رشد کند و تکثیر شود. بنابراین رعایت نکات بهداشتی و انتخاب مواد غذایی ایمن، یکی از مهم‌ترین اقدامات در دوران بارداری است.
تقسیم عادلانه کارهای خانه در دوران بارداری
ممکن است هنگام انجام کارهای خانه، همسرتان سرگرم کامپیوتر یا کارهای دیگر باشد و این حس به شما دست بدهد که بیشتر مسئولیت‌های خانه بر دوش شماست. این وضعیت همیشه قابل تغییر نیست، اما می‌توان با برنامه‌ریزی و تقسیم درست مسئولیت‌ها، فشار را کاهش داد.
تحقیقات نشان می‌دهد در خانواده‌هایی که هر دو زوج شاغل هستند، زنان معمولاً بخش بیشتری از کارهای خانه و رسیدگی به فرزندان را بر عهده دارند. اما حالا که بارداری در جریان است، زمان مناسبی است تا کارها به شکل منصفانه‌تری تقسیم شود.
ابتدا فهرستی از کارهای خانه تهیه کنید و آن‌ها را بین خود و همسرتان تقسیم کنید، مثل تیمی که روی یک پروژه مشترک کار می‌کند. برای کارهایی که هیچ‌کدام از شما دوست ندارید مثل اتو کردن لباس‌ها یا تمیز کردن حمام – می‌توانید گاهی آن را به دیگری واگذار کنید یا راه‌حل جایگزین پیدا کنید.
توجه داشته باشید که صرفه‌جویی در هزینه‌ها در این دوران اهمیت بیشتری دارد. اگر از همان ابتدا کارهایی را به مستخدم بسپارید و هزینه آن را پرداخت کنید، با ورود کودک و افزایش کارهای خانه مجبور خواهید شد هزینه بیشتری اختصاص دهید و نظم زندگی‌تان تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
حالا می توانید اتاق کودک را رنگ کنید
اگر منتظر بودید تا اتاق کوچولویتان را رنگ کنید، آغاز هفته سیزدهم بارداری زمان مناسبی برای این کار است. بیشتر رنگ‌های پلاستیکی امروزی بدون سرب و جیوه هستند و استفاده از آن‌ها معمولاً بی‌خطر است.
با این حال، حرکات مکرر دست هنگام نقاشی می‌تواند به کمر فشار بیاورد، پس بهتر است از همسرتان کمک بخواهید تا هنگام رنگ کردن قلم‌مو یا فرچه را نگه دارد. همچنین پنجره‌ها را باز بگذارید تا بخار رنگ از اتاق خارج شود.
از بالا رفتن از نردبان یا ایستادن روی چهارپایه خودداری کنید، زیرا با تغییر مرکز تعادل بدن در دوران بارداری، خطر سقوط افزایش می یابد. همچنین از رنگ های روغنی و مواد رنگ‌بَر مثل تینر که حاوی حلال‌های سمی هستند، دوری کنید تا سلامت خود و جنین حفظ شود.
توصیه های معنوی در هفته سیزدهم بارداری
ماه پیش رو در دوران بارداری، به عنوان ماه رویش مو شناخته می‌شود. در این دوره، پوست جنین شفاف‌تر و کمی قرمز می‌شود و کرک نازکی سراپای بدن او را می‌پوشاند.
در این ماه توصیه شده است:
- روزهای پنج شنبه و جمعه سوره «انسان» (دهر) را تلاوت کنید.
- در هر نماز، در یک رکعت سوره «قدر» را بخوانید.
- هر روز بعد از نماز ۱۴۰ مرتبه صلوات بفرستید.
همچنین، مصرف قاووت یا سویق توصیه شده است، زیرا اعتقاد بر این است که این خوراکی‌ها باعث قوت جسم و ذهن جنین می‌شوند و از کم‌هوشی، سبک‌مغزی یا نادانی جلوگیری می‌کنند.
