کهیر یکی از مشکلات پوستی شایع است که ممکن است کودکان را هم درگیر کند. این ضایعات پوستی معمولاً موقت هستند، اما گاهی باعث نگرانی والدین می شوند، به خصوص وقتی ظاهر ناگهانی و قرمز رنگ آن ها روی پوست کودک دیده می شود. خوشبختانه کهیر مسری نیست و با اقدامات ساده یا در صورت نیاز، درمان پزشکی، بهبود پیدا می کند. در این مطلب از نی نی ون به بررسی کامل کهیر در کودکان، علائم، علت ها و راه های پیشگیری و درمان آن می پردازیم تا والدین بتوانند بهترین مراقبت را از فرزند خود داشته باشند.
کهیر در کودکان چیست؟
کهیر یا اورتیکاریا، ضایعات برجسته و قرمز رنگی روی پوست است که معمولاً با خارش همراه هستند. این ضایعات می توانند در هر قسمتی از بدن کودک ظاهر شوند، از جمله سینه، شکم و پشت. اغلب کهیرها نگران کننده نیستند و جای زخم یا کبودی بر جای نمی گذارند، اما ممکن است باعث ناراحتی کودک شوند. معمولاً یک مرکز کم‌رنگ و حاشیه قرمز رنگ برجسته دارند و اندازه و شکل آن ها می تواند متفاوت باشد.
انواع کهیر در کودکان
کهیر در کودکان به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود که تشخیص نوع آن می‌تواند به تعیین روش درمان کمک کند:
1. کهیر حاد
کهیر حاد معمولاً به صورت ناگهانی ظاهر می‌شود و ممکن است چند ساعت تا حداکثر شش هفته طول بکشد. این نوع کهیر اغلب خودبه‌خود بهبود می‌یابد و پس از چند روز یا هفته از بین می‌رود. شایع‌ترین علت آن واکنش‌های آلرژیک کوتاه‌مدت به غذا، دارو یا نیش حشرات است. کهیر حاد معمولاً خفیف است، اما می‌تواند باعث خارش و ناراحتی کودک شود.
2. کهیر مزمن
کهیر مزمن زمانی رخ می‌دهد که ضایعات پوستی بیش از شش هفته روی بدن کودک باقی بمانند. حتی اگر کهیر به طور موقت محو شود، ممکن است دوباره ظاهر شود. این نوع کهیر ممکن است با آلرژی‌های غذایی، حساسیت‌های محیطی یا دلایل ناشناخته مرتبط باشد و نیاز به بررسی پزشکی دقیق‌تر دارد. درمان کهیر مزمن اغلب شامل داروهای کنترل‌کننده خارش و مدیریت آلرژی‌ها است.
جدول مقایسه ای ساده و روان برای انواع کهیر در کودکان
| ویژگی | کهیر حاد | کهیر مزمن |
| مدت زمان | چند ساعت تا حداکثر ۶ هفته | بیش از ۶ هفته |
| شروع | ناگهانی | تدریجی یا مکرر |
| علت شایع | واکنش آلرژیک کوتاه‌مدت (غذا، دارو، نیش حشرات) | آلرژی‌های غذایی یا محیطی، عوامل ناشناخته |
| شدت علائم | معمولاً خفیف تا متوسط | ممکن است خفیف تا شدید و مکرر باشد |
| نیاز به درمان پزشکی | اغلب خودبه‌خود بهبود می‌یابد | نیازمند بررسی پزشکی و درمان کنترل‌کننده خارش |
| احتمال بازگشت | معمولاً پس از بهبود ظاهر نمی‌شود | ممکن است بعد از بهبود دوباره ظاهر شود |
| توصیه والدین | مراقبت از کودک و جلوگیری از عوامل تحریک‌کننده | مشاوره با پزشک، بررسی آلرژی‌ها و درمان طولانی‌مدت |
شکل ظاهری کهیر در کودکان
کهیر می تواند ظاهر متنوعی داشته باشد:
- رنگی مایل به قرمز یا در پوست های تیره تر بنفش و خاکستری
- به صورت گروهی یا منفرد
- کوچک یا بزرگ و گاهی پیوسته روی نواحی وسیع پوست
- دارای مرکز کم رنگ و حاشیه برجسته
- شبیه نیش حشرات یا حلقه هایی روی پوست
علائم همراه با کهیر
کهیر در بسیاری از کودکان ممکن است بدون درد و ناراحتی باشد، اما گاهی با علائم زیر همراه است:
- خارش یا سوزش: شایع‌ترین علامت کهیر که باعث ناراحتی کودک می شود.
- تورم: ممکن است در دست ها، پاها، لب ها یا اطراف چشم ها ظاهر شود.
- ظاهر ناگهانی ضایعات قرمز یا برجسته: که معمولاً بدون جای زخم باقی می مانند.
علائم هشداردهنده آنافیلاکسی
در موارد نادر، کهیر می‌تواند بخشی از واکنش آلرژیک شدید یا آنافیلاکسی باشد. این وضعیت نیازمند مراقبت فوری پزشکی است و علائم آن شامل موارد زیر است:
- مشکل در تنفس یا بلع
- تورم زبان و گلو
- سرگیجه یا بیهوشی
- تب شدید و استفراغ
نکته: در صورت مشاهده هر یک از علائم آنافیلاکسی، فوراً با اورژانس تماس بگیرید. حتی مقادیر کم ورم در کودکان خردسال می‌تواند تنفس را دشوار کند.
چگونه کهیر شکل می گیرد؟
کهیر نتیجه فعال شدن سیستم ایمنی بدن است. وقتی بدن یک ماده خارجی را شناسایی می کند، هیستامین‌ها آزاد می‌شوند. این مواد باعث گشاد شدن رگ‌های خونی و نشت مایع به بافت پوست می‌شوند که به شکل برجستگی و قرمزی ظاهر می‌گردد.
علت های شایع کهیر در کودکان
نیمی از موارد کهیر در کودکان بدون علت مشخص هستند، اما گاهی علل زیر شناسایی می‌شوند:
- واکنش به مواد شیمیایی شوینده‌ها یا لوسیون‌ها
- حساسیت به غذا (شیر، تخم‌مرغ، بادام‌زمینی، سویا و…)
- گرده گل، حیوانات خانگی، گرد و خاک
- نیش حشرات
- عفونت‌های ویروسی و باکتریایی
علل نادر شامل ورزش، گرما یا سرما، داروها، استرس و نور خورشید نیز هستند.
تشخیص کهیر در کودکان
تشخیص کهیر در کودکان معمولاً بر اساس مشاهده مستقیم ضایعات پوستی انجام می شود. پزشک با بررسی شکل، رنگ، اندازه و محل ضایعات می‌تواند نوع و شدت کهیر را ارزیابی کند.
- کهیر خفیف و حاد: معمولاً نیازی به آزمایش‌های تخصصی ندارد و با مشاهده ضایعات و بررسی علائم همراه، تشخیص داده می‌شود.
- کهیر مزمن یا شدید: اگر کهیر بیش از شش هفته طول بکشد یا باعث ناراحتی کودک شود، پزشک ممکن است آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون یا تست آلرژی تجویز کند تا علت دقیق شناسایی شود.
- بررسی عوامل محرک: در برخی موارد، شناسایی محرک‌هایی مثل غذاها، داروها یا عوامل محیطی به تشخیص کمک می‌کند و ممکن است والدین از آنها خواسته شود که سابقه واکنش‌های آلرژیک کودک را ثبت کنند.
نکته: تشخیص دقیق کهیر مزمن اهمیت دارد، زیرا می تواند به انتخاب بهترین روش درمان و پیشگیری از بروز مجدد ضایعات کمک کند.
درمان کهیر در کودکان
درمان کهیر به شدت، نوع و علائم همراه آن بستگی دارد و معمولاً به سه دسته تقسیم می‌شود:
- کهیر حاد با علائم خفیف
اغلب کهیرهای حاد خفیف نیازی به دارو یا درمان تخصصی ندارند و خودبه‌خود ظرف چند روز محو می‌شوند. مراقبت‌های ساده مثل جلوگیری از خاراندن ضایعات و استفاده از لباس‌های نخی راحت، می‌تواند ناراحتی کودک را کاهش دهد.
- کهیر مزمن یا شدید
کهیر مزمن یا شدید ممکن است نیازمند داروهای کنترل‌کننده خارش و آنتی‌هیستامین‌ها باشد. داروهای رایج شامل:
- ستیریزین (Cetirizine) – شربت یا قرص
- دیفن هیدرامین (Diphenhydramine) – شربت یا قرص
- فکسوفنادین (Fexofenadine) – قرص
- لوراتادین (Loratadine) – قرص
این داروها به کاهش خارش، تورم و گسترش ضایعات کمک می‌کنند.
- واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی)
در موارد نادر کهیر بخشی از آنافیلاکسی باشد، درمان اورژانسی ضروری است. اقدامات درمانی شامل:
- تزریق اپی‌نفرین برای توقف واکنش آلرژیک
- مراقبت پزشکی فوری در اورژانس
نکته: هرگونه مصرف داروی آنتی‌هیستامین برای کودکان باید با مشورت پزشک باشد تا دوز مناسب و ایمنی رعایت شود.
مدت زمان بهبود کهیر
مدت زمان بهبودی کهیر بستگی به نوع و شدت آن دارد:
- کهیر حاد: معمولاً ظرف چند ساعت تا چند روز بهبود می‌یابد و بیشتر کودکان بدون نیاز به درمان پزشکی حالشان بهتر می‌شود.
- کهیر مزمن: ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد و اغلب نیازمند درمان برای کاهش خارش، تورم و ناراحتی کودک است.
نکته: حتی اگر کهیر مزمن به طور موقت محو شود، ممکن است دوباره ظاهر شود. رعایت توصیه های پزشک و پیشگیری از عوامل محرک می تواند روند بهبود را تسریع کند.
روش های کمک به بهبود سریع تر
والدین می‌توانند با رعایت نکات ساده زیر، ناراحتی کودک را کاهش دهند و روند بهبود کهیر را تسریع کنند:
- اجتناب از گرما و نور مستقیم خورشید
قرار گرفتن در محیط خنک و سایه‌دار از تحریک پوست جلوگیری می‌کند. - کمپرس سرد یا حمام آب خنک
کمپرس سرد یا حمام با آب خنک می‌تواند خارش و تورم را کاهش دهد. - استفاده از لوسیون کالامین
مالیدن لوسیون کالامین به نواحی درگیر، آرامش‌بخش و تسکین‌دهنده خارش است. - پوشاندن کودک با لباس‌های راحت و گشاد
لباس‌های نخی و آزاد از تحریک پوست و افزایش خارش جلوگیری می‌کنند. - کاهش تماس با عوامل آلرژی‌زا
اگر حیوانات خانگی، گرده گل یا گرد و خاک باعث کهیر شده‌اند، تماس کودک با این عوامل را کاهش دهید. شستشوی دست و صورت یا حمام کوتاه بعد از بازی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
نکته: از قرار دادن کودک در آب خیلی سرد یا استفاده از روش های افراطی برای کاهش خارش خودداری کنید تا باعث ناراحتی بیشتر نشود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
با پزشک تماس بگیرید اگر:
- کودک کمتر از دو سال است و کهیر گسترده دارد
- کهیر همراه با تب، تهوع، استفراغ، دل‌درد شدید یا ورم مفاصل است
- کهیر بیش از یک هفته باقی مانده است
موارد اورژانسی که نیازمند تماس فوری هستند
- مشکل تنفسی یا خس خس سینه
- تورم صورت، زبان یا گلو
- بیهوشی یا سرگیجه شدید
- دشواری در بلع
جمع بندی:
کهیر در کودکان معمولاً موقت و بی‌ضرر است، اما گاهی نیازمند درمان و مراقبت پزشکی می‌باشد. با شناخت علائم و علت‌ها و انجام اقدامات مراقبتی مناسب، می‌توان ناراحتی کودک را کاهش داد و در موارد نادر، از واکنش‌های خطرناک جلوگیری کرد. بیشتر کودکان بهبود کامل پیدا می‌کنند و جای زخم باقی نمی‌ماند.