آلرژی یکی از مشکلات شایع در کودکان است که می تواند والدین و خود کودک را کلافه کند. بسیاری از کودکان استعداد ابتلا به آلرژی را از والدین خود به ارث می برند، اما لزوماً نوع آلرژی یکسانی ندارند. برای مثال، اگر یک والد به تب یونجه یا آلرژی حیوانات خانگی مبتلا باشد، احتمال دارد فرزند نیز به نوعی آلرژی مبتلا شود. این احتمال وقتی هر دو والد آلرژی داشته باشند، به ۷۵ تا ۸۰ درصد افزایش می یابد.
در این مطلب از نی نی ون با انواع آلرژی، علائم، روش های تشخیص، پیشگیری و درمان آن در کودکان آشنا می شوید.
آلرژی در کودکان چیست؟
آلرژی در کودکان به حالتی گفته می‌شود که سیستم ایمنی بدن نسبت به مواد بی‌خطر مانند گرده گیاهان، گرد و غبار، برخی مواد غذایی یا شوره حیوانات خانگی واکنشی غیرطبیعی و شدید نشان می‌دهد. در این شرایط، بدن کودک آلرژن‌ها را به‌عنوان عامل مهاجم شناسایی کرده و با ترشح موادی مثل هیستامین، موجب بروز علائمی همچون عطسه، آبریزش بینی، خارش پوست یا چشم و در برخی موارد تنگی نفس می‌شود.
شایع ترین علائم آلرژی در کودکان
- آبریزش و گرفتگی بینی
- عطسه مکرر
- خارش پوست یا چشم ها
- سرفه خشک و مزمن
- تنگی نفس در موارد شدید
شایع ترین عوامل آلرژی در کودکان
۱. هیره ها یا کنه های گرد و غبار: موجودات میکروسکوپی هستند که در محیط خانه به‌ویژه داخل بالش، تشک، فرش و ملافه ها زندگی می کنند. این عامل یکی از اصلی ترین محرک های آلرژی بینی در کودکان محسوب می شود و حدود ۸۵ درصد موارد آلرژی تنفسی را شامل می شود.
۲. شوره حیوانات خانگی: ذرات بسیار ریز پوست، مو یا بزاق حیواناتی مانند گربه و سگ می تواند باعث حساسیت در کودکان شود. این آلرژی بیشتر در کودکانی شایع است که تماس مداوم با حیوانات خانگی دارند.
۳. گرده گیاهان و درختان: در فصل های بهار، تابستان و پاییز، گرده های موجود در هوا می توانند موجب عطسه، آبریزش بینی و خارش چشم در کودکان شوند. این نوع آلرژی فصلی یا تب یونجه نام دارد.
۴. کپک و قارچ ها: کپک ها و قارچ ها در محیط های مرطوب مانند حمام، زیرزمین یا مکان های بسته رشد می کنند و استنشاق هاگ آن ها می تواند واکنش آلرژیک ایجاد کند.
تشخیص آلرژی در کودکان
تشخیص آلرژی در کودکان نیازمند بررسی دقیق پزشکی است، زیرا بسیاری از علائم آن ممکن است با بیماری های دیگری مانند سرماخوردگی یا عفونت های تنفسی اشتباه گرفته شود. پزشک معمولاً با توجه به سابقه بیماری، معاینه بالینی و آزمایش های تکمیلی اقدام به تشخیص می کند.
روش های رایج تشخیص آلرژی عبارتند از:
- آزمایش خون (IgE): اندازه گیری سطح آنتی بادی های حساسیتی در بدن که می تواند نشان دهنده واکنش ایمنی غیرطبیعی باشد.
- آزمایش پوستی آلرژی: قرار دادن مقدار کمی از آلرژن های مختلف روی پوست کودک و بررسی واکنش پوستی (قرمزی یا تورم)
- بررسی سابقه خانوادگی: از آنجا که آلرژی معمولاً زمینه ارثی دارد، وجود آلرژی در والدین یا خواهر و برادرها می تواند احتمال ابتلای کودک را بیشتر کند.
نکته: تشخیص دقیق نوع آلرژی، نقش مهمی در انتخاب بهترین روش درمان و پیشگیری از بروز علائم در آینده دارد.
تفاوت آلرژی کودکان با سرماخوردگی
| ویژگی‌ها | آلرژی در کودکان | سرماخوردگی |
| مدت زمان بیماری | می تواند فصلی، مزمن یا در اثر تماس مکرر با آلرژن ادامه دار باشد | معمولاً در عرض ۷ تا ۱۰ روز برطرف می شود |
| علائم چشم‌ها | خارش و آبریزش مداوم چشم ها | کمتر دیده می شود |
| نوع عطسه | عطسه های پشت سر هم و مکرر | عطسه پراکنده |
| ترشحات بینی | شفاف و آبکی | غلیظ و گاهی زرد یا سبز |
| سابقه خانوادگی | اغلب با سابقه آلرژی در خانواده همراه است | معمولاً ارتباطی ندارد |
| تب و بدن‌درد | به ندرت رخ می دهد | شایع تر است |
| پاسخ به دارو | به آنتی‌هیستامین ها پاسخ خوبی می دهد | با داروهای ضدویروس یا استراحت بهبود می یابد |
نشانه های متمایز آلرژی نسبت به سرماخوردگی
برخی علائم می توانند به والدین کمک کنند تا آلرژی کودکان را از سرماخوردگی معمولی تشخیص دهند. مهم‌ترین نشانه های آلرژی عبارتند از:
- خارش و آبریزش مداوم چشم ها: در سرماخوردگی کمتر دیده می شود.
- عطسه های مکرر و گرفتگی بینی طولانی مدت: برخلاف سرماخوردگی که معمولاً کوتاه مدت است.
- پوست تیره یا کبود زیر چشم ها (اصطلاحاً آلرژی شاینرز): به علت احتقان مزمن ایجاد می شود.
- سرفه خشک و شبانه: ناشی از تحریک مجاری تنفسی توسط آلرژن ها.
این نشانه ها معمولاً پس از تماس با عوامل محرک مانند گرده گیاهان، گرد و غبار یا شوره حیوانات خانگی تشدید می شوند، در حالی که سرماخوردگی روندی ویروسی و خود محدود شونده دارد.
درمان آلرژی در کودکان
درمان آلرژی در کودکان با توجه به شدت علائم، نوع آلرژن و وضعیت عمومی کودک انتخاب می شود. هدف اصلی، کاهش علائم و پیشگیری از تماس با عوامل محرک است. روش های درمانی رایج شامل دارو، ایمنوتراپی و مراقبت های حمایتی در خانه است:
- داروهای آنتی هیستامین
- داروهایی مانند ستیریزین (Cetirizine)، لوراتادین (Loratadine) و دیفن هیدرامین (Diphenhydramine) به طور گسترده برای کودکان تجویز می شوند.
- این داروها با مهار اثر هیستامین، علائمی مانند عطسه، خارش، آبریزش بینی و قرمزی چشم را کاهش می دهند.
- مصرف این داروها باید طبق نظر پزشک و با توجه به سن و وزن کودک تنظیم شود.
- اسپری های بینی استروئیدی
- اسپری هایی مانند فلوتیکازون یا بودزوناید به کاهش التهاب و گرفتگی بینی کمک می کنند.
- استفاده طولانی مدت یا خودسرانه توصیه نمی شود و باید فقط با تجویز پزشک باشد.
- آمپول آلرژی (ایمونوتراپی)
- برای کودکان بالای ۴ سال و در مواردی که آلرژی شدید یا مداوم باشد توصیه می شود.
- در این روش، مقدار کمی از آلرژن طی جلسات منظم به بدن تزریق می شود تا سیستم ایمنی به مرور نسبت به آن عادت کند.
- نتیجه، کاهش شدت و دفعات بروز آلرژی در درازمدت است.
- اقدامات حمایتی در خانه
والدین می توانند با مراقبت های ساده زیر به کاهش علائم کودک کمک کنند:
- استفاده از دستگاه تهویه یا رطوبت گیر برای کاهش گرد و غبار و کپک در محیط خانه
- به کارگیری کمپرس سرد برای آرام کردن خارش پوست
- استفاده از لوسیون کالامین برای تسکین ضایعات پوستی ناشی از آلرژی
- پوشاندن لباس های نخی، سبک و راحت برای جلوگیری از تحریک پوست
راه های پیشگیری از آلرژی در کودکان
- شست‌وشوی ملحفه و عروسک‌ها با آب داغ هر هفته
- استفاده از روکش ضد آلرژی برای بالش و تشک
- جلوگیری از تماس کودک با حیوانات خانگی در صورت حساسیت
- نگه‌داشتن کودک در خانه در زمان اوج گرده گیاهان
- تمیز کردن کپک و استفاده از دستگاه رطوبت‌گیر
جمع بندی
آلرژی در کودکان یکی از مشکلات شایع است که می تواند از شکل های خفیف و گذرا تا موارد مزمن و آزاردهنده بروز کند. آگاهی والدین از علائم، عوامل تحریک کننده و روش های درمانی نقش مهمی در کنترل این مشکل دارد. اقدامات ساده ای مانند دوری از آلرژن ها، مراقبت های خانگی و در صورت نیاز، مصرف داروهای مناسب، می توانند به بهبود کیفیت زندگی کودک کمک کنند.
نکته بسیار مهم: مصرف هر نوع دارو یا اسپری برای درمان آلرژی کودکان باید تنها تحت نظر پزشک متخصص انجام شود تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود.
