گاهی برخی خانم ها ترجیح می دهند خبر بارداری خود را تا پایان هفته دوازدهم پنهان نگه دارند؛ زیرا در این زمان، احتمال سقط جنین به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. برای کسانی که نخستین تجربه بارداری را پشت سر می گذارند و از نظر قد و وزن در محدوده طبیعی قرار دارند، حتی ممکن است تغییرات بدن تا حدود هفته بیستم نیز چندان مشخص نشود.
با این حال، دلیل اصلی بسیاری از مادران برای به تأخیر انداختن اعلام بارداری، نگرانی از واکنش اطرافیان و پرسش های پی درپی آن هاست. اگر آمادگی لازم برای پاسخ به این پرسش ها وجود نداشته باشد، طبیعی است که فرد ترجیح دهد چند هفته بیشتر صبر کند و خبر خوش را در زمانی مناسب تر با دیگران در میان بگذارد.
رشد کوچولوی شما در هفته دوازدهم بارداری
در هفته دوازدهم بارداری، جنین شما به اندازه یک لیموترش کوچک رشد کرده و طول او حدود ۵ سانتی متر و وزنش نزدیک به ۱۵ گرم است. در این مرحله نسبت سر به بدن تغییر کرده و دیگر نیمی از قد او را شامل نمی‌شود، بلکه تنها حدود یک سوم اندامش را تشکیل می دهد.
چهره جنین در این هفته شباهت بیشتری به صورت یک انسان پیدا می‌کند. چشم‌ها که در ابتدا در کناره های صورت قرار داشتند، حالا به سمت جلو و نزدیک‌تر به هم آمده‌اند. گوش ها نیز به جایگاه طبیعی خود در دو طرف سر نزدیک شده‌اند و ظاهر او کامل‌تر شده است.
رشد سریع اندام های داخلی همچنان ادامه دارد. روده ها که پیش‌تر تا حدی وارد بند ناف شده بودند، به تدریج به داخل شکم بازمی‌گردند. کلیه ها شروع به فعالیت کرده و ادرار را در مثانه جمع می‌کنند. از سوی دیگر، سلول های عصبی مغز با سرعت زیادی در حال افزایش هستند و اتصالات عصبی جدید شکل می گیرند.
جنین در این هفته می تواند واکنش های تازه‌ای نشان دهد. برای مثال، مکیدن انگشت یا حرکت های ناگهانی از جمله پیچ و تاب خوردن در رحم امکان پذیر است. اگرچه این حرکات در حال وقوع هستند، اما هنوز چند هفته زمان لازم است تا شما بتوانید حرکت های او را به طور مستقیم احساس کنید.
با پایان سه ماهه اول بارداری، بیشتر اندام های اصلی بدن جنین شکل گرفته اند و از این پس تمرکز بر رشد و تکامل آن هاست. او اکنون انگشتان دست دارد و می تواند آن ها را به طور ارادی حرکت دهد؛ گاهی جمع می کند، گاهی باز می‌کند و حتی توانایی دارد به چیزی شبیه ضربه بزند. اگر امکان لمس او وجود داشت، احتمالاً واکنش نشان می‌داد و دستش را می بست.
- قد: 70 میلی متر
- وزن: 14 گرم
وضعیت مادر در هفته دوازدهم بارداری
در هفته دوازدهم بارداری، رحم شما کم‌کم از محدوده لگن بالا آمده و در قسمت پایین شکم قابل لمس است. این تغییر، یکی از اولین نشانه‌های قابل مشاهده رشد جنین و پیشرفت بارداری به شمار می‌آید. پزشک در معاینه می‌تواند این بخش بالایی رحم را احساس کند که نشان‌دهنده طبیعی بودن روند رشد است.
با وجود اینکه هنوز نیازی به پوشیدن لباس‌های مخصوص بارداری ندارید، احتمالا متوجه شده‌اید که دور کمرتان نسبت به قبل تغییر کرده است. لباس‌های تنگ ممکن است برایتان آزاردهنده باشند و انتخاب لباس‌های راحت و آزاد به شما احساس بهتری خواهد داد. این تغییرات طبیعی بوده و بیشتر مادران باردار در این مرحله آن را تجربه می‌کنند.
یکی دیگر از مسائل رایج در این دوره، سوزش معده است. بسیاری از مادران در هفته‌های ابتدایی بارداری بارها این حالت را تجربه می‌کنند. احساس سوزش معمولا از ناحیه زیر جناغ سینه شروع می‌شود و تا گلو یا حلق ادامه می‌یابد. این حالت می‌تواند باعث شود که وعده‌های غذایی یا حتی استراحت برایتان کمتر لذت‌بخش باشد.
علت اصلی بروز این مشکل را می‌توان در تغییرات هورمونی بدن و همچنین جابه‌جایی اندام‌های داخلی جست‌وجو کرد. هورمون‌ها باعث شل شدن برخی عضلات گوارشی می‌شوند و همین مسئله می‌تواند بازگشت اسید معده به مری را افزایش دهد. در کنار آن، بزرگ شدن تدریجی رحم نیز به فشار روی معده می‌افزاید.
برای کاهش این ناراحتی، توصیه می‌شود وعده‌های غذایی خود را سبک‌تر و در حجم کمتر مصرف کنید. به جای سه وعده اصلی سنگین، چند وعده کوچک در طول روز میل کنید تا معده تحت فشار قرار نگیرد. این شیوه نه‌تنها به هضم بهتر کمک می‌کند، بلکه احتمال بازگشت اسید و سوزش معده را نیز کاهش می‌دهد.
همچنین بهتر است از مصرف خوراکی‌های سنگین و تحریک کننده مانند غذاهای چرب، سرخ‌کردنی، تند و ادویه‌دار خودداری کنید. این نوع غذاها می‌توانند علائم سوزش معده را تشدید کنند. در عوض، استفاده از خوراکی‌های سبک‌تر و سالم‌تر مانند سبزیجات بخارپز و میوه‌های تازه گزینه‌ای مناسب‌تر برای این دوران خواهد بود.
سرگیجه در هفته ۱۲ بارداری: علل، علائم و راه های پیشگیری
در هفته دوازدهم بارداری، همزمان با نزدیک شدن به پایان سه ماهه اول، رحم شما که اکنون تقریبا به اندازه یک گریپ فروت رسیده، کم کم از بخش پایین لگن به سمت جلو و میانه شکم حرکت می‌کند. این تغییر مکان می‌تواند نشانه‌ای از کاهش برخی علائم آزاردهنده اولیه بارداری مانند تکرر ادرار باشد. بسیاری از مادران در این مقطع متوجه می شوند که شدت تهوع، حساسیت بیش از حد سینه ها، بیزاری از بعضی غذاها و احساس خستگی به مرور کمتر می‌شود.
با این حال، ممکن است در کنار کاهش این نشانه ها، علامت جدیدی بروز کند: سرگیجه. این مشکل معمولا ناشی از افزایش هورمون پروژسترون در بدن است. پروژسترون باعث شل شدن و گشاد شدن رگ‌های خونی می‌شود. این تغییر به گردش خون بیشتر برای تغذیه جنین کمک می‌کند، اما در عین حال سرعت بازگشت خون به بدن مادر و به‌ویژه جریان خون در مغز را کاهش می‌دهد. همین اتفاق می‌تواند حس سبکی سر و سرگیجه را ایجاد کند.
سرگیجه معمولا زمانی شدیدتر است که به سرعت از حالت نشسته یا خوابیده بلند شوید. این تغییر ناگهانی وضعیت بدن باعث افت موقت فشار خون می‌شود و مغز برای لحظاتی خون کافی دریافت نمی‌کند. به همین دلیل، توصیه می‌شود هنگام بلند شدن آرام‌تر و با حوصله عمل کنید تا بدن فرصت تنظیم فشار خون را داشته باشد.
یکی دیگر از عواملی که می‌تواند موجب سرگیجه در دوران بارداری شود، پایین بودن سطح قند خون است. از آنجایی که بدن شما اکنون انرژی بیشتری برای رشد جنین مصرف می‌کند، افت قند خون راحت‌تر اتفاق می‌افتد. این موضوع به‌ویژه زمانی که مدت زیادی بدون خوردن غذا می‌مانید، بیشتر خود را نشان می‌دهد.
به همین دلیل، بهتر است وعده‌های غذایی سبک و کوچک اما در فواصل زمانی کوتاه مصرف کنید تا سطح قند خون ثابت بماند. میان وعده های سالم مانند میوه، مغزها یا بیسکوییت ساده می‌توانند در پیشگیری از افت ناگهانی قند خون و سرگیجه موثر باشند.
در نهایت، به خاطر داشته باشید که سرگیجه در این دوره معمولا بخشی طبیعی از تغییرات بدن است و اغلب جای نگرانی ندارد. با آرام بلند شدن، تغذیه منظم و پرهیز از فعالیت‌های سنگین مانند دویدن یا راه رفتن طولانی، می‌توانید این عارضه را بهتر کنترل کنید.
در هفته دوازدهم بارداری چه خوراکی هایی مناسب است؟
بسیاری از مادران باردار تصور می کنند که باید از میان وعده ها صرف نظر کنند، اما کارشناسان تغذیه توصیه می کنند مصرف وعده های کوچک در طول روز را جدی بگیرید. به جای سه وعده‌ی اصلی، تقسیم غذا به شش وعده‌ی سبک می تواند از سوزش معده جلوگیری کرده و تعادل قند خون را حفظ کند.
البته میان وعده به معنای خوردن شیرینی و آب‌نبات نیست! این وعده‌های کوچک باید بین صبحانه، ناهار، شام و حتی پیش از خواب قرار بگیرند تا فرصتی برای دریافت مواد مغذی مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین و فیبر فراهم شود.
برخی میان‌وعده‌های سالم و خوشمزه برای هفته دوازدهم بارداری عبارتند از:
- ماست تازه به همراه میوه یا سبزیجات خام
- آب‌میوه طبیعی و خنک
- پنیر کم‌چرب همراه با بیسکویت سبوس دار
- فلفل دلمه‌ای قرمز یا سبز
- نان حلقه‌ای همراه با میوه خشک یا تازه
- تکه‌های میوه همراه با کره بادام‌زمینی
علائم رایج در هفته دوازدهم بارداری
در این مرحله از بارداری ممکن است برخی نشانه‌ها بیشتر نمایان شوند. یکی از آن‌ها سردرد است که می‌تواند به دلیل تغییرات هورمونی، کاهش قند خون، کم‌آبی بدن، کم‌خوابی یا استرس ایجاد شود. بهترین کار این است که تا حد امکان از عوامل محرک سردرد دوری کنید. با این حال، اگر نوع سردرد متفاوت بود یا همراه با علائمی بود که پیش‌تر تجربه نکرده‌اید، مراجعه به پزشک ضروری است.
رحم در این هفته به خوبی درون لگن جای گرفته است، اما با پیشرفت بارداری به‌تدریج فشار بیشتری روی مثانه وارد خواهد شد.
از دیگر تغییرات، تاثیر بارداری بر چشم‌هاست. تجمع مایعات در بدن ممکن است باعث ضخیم‌تر شدن قرنیه و تغییر فشار داخل چشم شود که در نتیجه تاری دید به وجود می‌آید. جای نگرانی نیست، زیرا معمولاً این مشکل طی چند هفته پس از زایمان برطرف می‌شود. با این حال، اگر تاری دید آزاردهنده بود، حتماً آن را با پزشک در میان بگذارید؛ چراکه می‌تواند نشانه‌ای از فشار خون بالا یا دیابت بارداری باشد.
در تغییرات ظاهری بدن هم معمولاً تیرگی پوست نوک سینه دیده می‌شود. همچنین احتمال دارد لکه‌های رنگدانه‌ای روی صورت یا یک خط عمودی تیره از ناف تا بالای شکم ایجاد شود. این تغییرات به دلیل هورمون‌ها رخ می‌دهد و بعد از تولد نوزاد به تدریج از بین خواهد رفت.
راهکارهای درمان گرفتگی بینی در دوران بارداری
بارداری تنها بر روی اندام های داخلی اثر نمی گذارد، بلکه تغییرات هورمونی می‌تواند بینی شما را هم تحت تأثیر قرار دهد و باعث گرفتگی شود. اگر این مشکل به‌ویژه هنگام خواب آزاردهنده شد، استفاده از دستگاه بخور می‌تواند به باز شدن مجاری بینی کمک کند.
روش ساده و ایمن دیگر، استفاده از اسپری‌های نمکی است که رطوبت مخاط بینی را حفظ کرده و گرفتگی را کاهش می‌دهد. با این حال، از مصرف داروهای ضداحتقان یا داروهای مربوط به آبریزش بینی بدون مشورت پزشک خودداری کنید.
در صورتی که خشکی بینی هم دارید، می‌توانید مقدار کمی وازلین روی داخل بینی بمالید تا احساس راحتی بیشتری داشته باشید.
چگونه در دوران بارداری با مشکلات خواب کنار بیاییم؟
تجربه خواب در بارداری برای همه یکسان نیست. برخی مادران باردار مانند نوزادان به راحتی می‌خوابند، در حالی که بعضی دیگر شب‌ها مدام غلت می‌زنند و بی‌خوابی را تجربه می‌کنند. حتی ممکن است در ماه‌های ابتدایی مشکلی وجود نداشته باشد اما با نزدیک شدن به اواخر بارداری، خواب شبانه دشوار شود. در ادامه چند راهکار برای داشتن خوابی آرام‌تر در این دوران ارائه می‌شود:
مدیریت مصرف مایعات
یکی از علت‌های اصلی اختلال در خواب، بیدار شدن‌های مکرر برای رفتن به دستشویی است. برای کاهش این مشکل، نوشیدنی‌ها را بیشتر در طول روز مصرف کنید و بعد از غروب یا به‌خصوص پس از شام، مقدار مایعات را محدود کنید.
انتخاب غذای مناسب در شب
خوردن غذاهای چرب، سنگین یا پرادویه در ساعات پایانی روز می‌تواند مانع خواب راحت شود. بهتر است شب‌ها وعده‌ای سبک بخورید. همچنین استفاده از بالش اضافه و بالاتر بردن سر هنگام خواب به کاهش مشکلات کمک می‌کند.
فعالیت بدنی منظم
پیاده‌روی یا ورزش سبک در طول روز، به ویژه صبح یا عصر، باعث بهبود کیفیت خواب می‌شود. اما فعالیت شدید یا کار کردن تا دیروقت ممکن است نتیجه برعکس داشته باشد و شما را بیدار نگه دارد.
وضعیت مناسب بدن هنگام خواب
خوابیدن به پهلو در دوران بارداری توصیه می‌شود. از هفته ۲۴ به بعد بهتر است به پشت نخوابید، زیرا این حالت جریان خون در رگ‌های اصلی را محدود کرده و می‌تواند خون رسانی به جنین را کاهش دهد. استفاده از بالش‌های بارداری یا قرار دادن چند بالش در اطراف بدن، راحتی بیشتری فراهم می‌کند.
آرام‌سازی پیش از خواب
استرس یکی از دلایل بی‌خوابی است. برای آرام‌تر شدن می‌توانید یک دوش آب گرم بگیرید، تمرین تنفس عمیق انجام دهید یا از همسرتان بخواهید با یک ماساژ ملایم به شما کمک کند.
مراقب سلامت تیروئید در دوران بارداری باشید
تیروئید، غده‌ای کوچک به شکل پروانه در پایین گردن است که وظیفه ترشح هورمون‌هایی را بر عهده دارد که سوخت‌وساز بدن را تنظیم می‌کنند. اختلال در عملکرد تیروئید هم در زنان باردار و هم غیر باردار نسبتاً شایع است و می‌تواند مشکلات متعددی ایجاد کند.
- کم‌کاری تیروئید: زمانی که غده تیروئید کمتر از حد نیاز هورمون ترشح کند، سوخت‌وساز بدن کند می‌شود. این موضوع می‌تواند منجر به خستگی، خواب‌آلودگی، خشکی پوست و مو، حساسیت به سرما، افسردگی، یبوست و گرفتگی عضلات شود.
- پرکاری تیروئید: افزایش هورمون تیروئید، سوخت‌وساز بدن را بالا می‌برد و ممکن است باعث بی‌خوابی، ضربان قلب نامنظم، تپش قلب، کمبود نفس، تغییر دمای بدن و افزایش حرکات روده شود.
تشخیص اختلالات تیروئید در دوران بارداری دشوار است، زیرا بسیاری از علائم آن با تغییرات طبیعی بارداری مشابهت دارد. با این حال، بررسی و کنترل تیروئید اهمیت زیادی دارد، زیرا عملکرد نامناسب این غده می‌تواند سلامت جنین را تحت تأثیر قرار دهد. مشکلات درمان‌نشده ممکن است منجر به زایمان زودرس، تشنج یا کما در مادر، کاهش وزن نوزاد هنگام تولد و حتی کاهش ضریب هوشی نوزاد شود.
خبر خوب اینکه اغلب مشکلات تیروئید قابل درمان هستند. کم‌کاری تیروئید معمولاً با مصرف قرص‌های هورمون تیروئید قابل کنترل است. پزشک در هفته های ششم بارداری تا هشتم بارداری سطح هورمون تیروئید شما را از طریق آزمایش خون بررسی می‌کند و در صورت نیاز دارو تجویز می‌کند تا سطح هورمون‌ها در طول بارداری متعادل باقی بماند.
سونوگرافی در هفته دوازدهم بارداری
در هفته دوازدهم، جنین به سرعت در حال تکامل است و اعضای اصلی بدنش شکل گرفته‌اند. در این مرحله، جنین شروع به واکنش نشان دادن می‌کند و اگر سونوگرافی شکمی انجام دهید، احتمالاً می‌توانید حرکات او را مشاهده کنید.
انجام سونوگرافی در این هفته بستگی به نظر پزشک دارد و ممکن است برای بررسی سلامت جنین یا اطمینان از رشد طبیعی او توصیه شود.
بسیاری از والدین در این مرحله کنجکاو هستند که بدانند جنین پسر است یا دختر؛ با این حال، در هفته دوازدهم هنوز تعیین جنسیت به صورت قطعی امکان‌پذیر نیست، زیرا آناتومی جنین هنوز کامل نشده است. اگر بخواهید جنسیت جنین به طور دقیق مشخص شود، انجام تست DNA برای بررسی ناهنجاری‌های کروموزومی می‌تواند اطلاعات آن را ارائه دهد.
کارهای مهم در هفته دوازدهم بارداری
- استفاده از بالش مناسب: برای خواب راحت و حمایت بهتر بدن در این مرحله از بارداری، حتماً از یک بالش مخصوص یا اضافه استفاده کنید.
- گرم کردن و حرکات کششی قبل از ورزش: مفاصل در دوران بارداری شل‌تر هستند، بنابراین قبل از هر فعالیت ورزشی، تمرینات کششی و گرم کردن را انجام دهید تا خطر آسیب کاهش یابد.
- پرهیز از ورزش در حالت خوابیده به پشت: تا پایان بارداری از تمریناتی که نیاز به خوابیدن به پشت دارند، خودداری کنید، زیرا این حالت می‌تواند جریان خون را محدود کرده و برای شما و جنین خطرناک باشد.
رابطه جنسی در دوران بارداری (هفته دوازدهم)
در این مرحله از بارداری، تغییرات هورمونی می تواند باعث شود همسرتان حساس تر، زودرنج یا حتی تندخو به نظر برسد. بنابراین نزدیک شدن برای برقراری رابطه جنسی نیازمند دقت و توجه ویژه است.
انتظارات خود را واقع بینانه تنظیم کنید و قبل از هرگونه اقدام، با همسرتان صحبت کنید. ممکن است رفتارهایی که قبلاً برای او خوشایند بود، مانند نوازش موها، اکنون ناخوشایند باشد. گفتگو و احترام به احساسات همسرتان در این دوران، کلید داشتن رابطه‌ای صمیمی و امن است.
توصیه های معنوی در هفته دوازدهم بارداری
در دوران بارداری، مادر ممکن است نوسانات روحی و عاطفی را تجربه کند؛ حساس‌تر شدن و تغییر خلق‌وخو، حتی گاهی باعث شگفتی همسر می‌شود. حفظ آرامش روحی و معنوی در این دوران اهمیت زیادی دارد، زیرا جنین تحت تأثیر محیط و حال مادر است و مادر نزدیک‌ترین و مهم‌ترین محیط برای او محسوب می‌شود.
برای افزایش آرامش و کاهش اضطراب، می‌توانید روزانه به دعا و ذکر روی آورید. به عنوان مثال، خواندن دعای توسل به تعداد ۴۰ بار می‌تواند به ایجاد احساس آرامش و اتصال روحی کمک کند.
